Новости чувашской культуры

[• Адвокат1234]

Тепĕр пĕлтерÿ. Ытлари кун, тăхăр сехетре , ВГТРК каналпа Атăлçи Пăлхар фонт пирки курав пулĕ.

[• ned]

Халăхра пур çын та сирĕн пек паттăр пулаймасть. Хулари ачана чăваш тума чăннипех паттăр пулмалла. Тиркеме васкас мар ачисене чăвашла вĕрентме пултарайманнисене. Ун вырăнне, мĕнле майсемпе хулари чăвашсене, ачисене чăваш пулса ÿстерме пулăшасси пирки калаçас. Эпĕ тĕпченĕ тăрăх сăлтавĕ ав мĕнре. Хулара чăвашла ÿстермелли(воспитание) ача пахчисем пулсан тин, килте ачасемпе чăвашла калаçма тытăнĕç, хулара пурăнакан чăвашсем. Урăх меслеть çук. Пухăнса калаçас пулать кун пирки. Миçе чиновник патне çитмен пуль кун пирки. Эпир хирĕç мар теççĕ. Хушу паракан çук тĕççĕ,унсăрăн хăратпăр теççĕ. Тутарсен опычĕпе усă курас пулать. Мнистăрсем тата пуçлăх çине тухас пулать. Паллах ĕнте ,пĕччен мар,йышпа. Пĕрлешсе ĕçлесен пултарăпăр.

Нимле паттар та пулмалла мар, ещлемелле щещ. Анчах Сире хавар ачусене таван челхе верентиччен, форумра щамалрах кашкарса ларма. Мескенлех ку, сиренпе тек самах вакласси те щук. Хавар ачусене малтан верентер, кайран вара тен самах та калама юре.

[• Адвокат1234]

Нимле паттар та пулмалла мар, ещлемелле щещ. Анчах Сире хавар ачусене таван челхе верентиччен, форумра щамалрах кашкарса ларма. Мескенлех ку, сиренпе тек самах вакласси те щук. Хавар ачусене малтан верентер, кайран вара тен самах та калама юре.

Ав мĕнле иккен. Вырăс чĕльхине патшалăх аталантарса пырĕ,чăваш чĕльхине тĕпельте аталантарса пымалла, сирĕн тăрăх... Кахал чиновниксен шухăшĕпе пĕрешкел сирĕн шухăш.

[• NikR]

Адвокат1234, эсир халь хăвăран ачусене чăвашла калаçма вĕрентеймерĕр пулсан чиновниксем айăплă-и?
Сирĕн мăнукусем шкула кайсан, сирĕн ачусем форума килеççĕ-те "Зачем наших детей заставляют учить никому ненужный чувашский язык" тесе кăшкăрма пуçлаççĕ.

--------------------

Здесь могла бы быть моя подпись

[• Адвокат1234]

Адвокат1234, эсир халь хăвăран ачусене чăвашла калаçма вĕрентеймерĕр пулсан чиновниксем айăплă-и?
Сирĕн мăнукусем шкула кайсан, сирĕн ачусем форума килеççĕ-те "Зачем наших детей заставляют учить никому ненужный чувашский язык" тесе кăшкăрма пуçлаççĕ.

Сире вара кам каланă манăн ачасем чăвашла пĕльмеççĕ тесе? Хулара пурăнаççе пулсан та чăвашла каласаçма вăтанмаççĕ. Сăмах пирĕн урăххи çинчен. Патшалăхăн,пуçлăхсен тата чиновниксен ĕçесене халăх çине йăвантарма кирлĕ мар пулĕ. Чăваш чĕльхи кильте калаçмалли чĕльхе анчах тăрса юлать сире шансан.

[• ned]

Сире вара кам каланă манăн ачасем чăвашла пĕльмеççĕ тесе? Хулара пурăнаççе пулсан та чăвашла каласаçма вăтанмаççĕ.

Ватанмащще е пелмещще?

[• Станислав Убасси]

У Вас по РТ видимо информация не полная, то что вы предлагаете простые уроки татарского уже есть, на ТНВ я выкладывал примеры

===============
Речь немного о другом. Подобные уроки я отлаживал на Чувашском радио. На основе разговорника Геннадия Дегтярева (мы с ним разрабатывали структуру, больше моей заслуги там нет). По завершении цикла мы продавали аудиокассеты ("цифра" еще не вошла в обиход). Почему сейчас не повторяют этот цикл уроков и не продают брошюру и аудиокурс - не знаю.

Это уроки для желающих изучить язык. У меня в публикации речь о том, чтобы в городских школах были дифферинцированные классы, подходы. Чтобы не было схоластического подхода и засилья граммматики, скажем, для школ Порецкого, Алатырского районов. Да и в Чебоксарах нужен дифферинцированный подход. Более подробно у себя на блоге описывал http://ubasi.livejournal.com/223551.html

[• salamat]

О ПРОФАНАЦИИ В ОБУЧЕНИИ ЧУВАШСКОГО ЯЗЫКА В ГОРОДСКИХ ШКОЛАХ (ОБРАЩЕНИЕ К РУКОВОДИТЕЛЯМ НАЦИОНАЛЬНЫХ РЕСПУБЛИК)

Источник: Опубликовал на сайте Открытого правительства "РОССИЯ БЕЗ ДУРАКОВ" - можно принять участие в дискуссии)
 
У меня вопрос - и  прежде всего  к Главе Чувашии, к  Министру образования Чувашии, увы, с высоты данного сайта, поскольку не был услышан со своего блога. А вопрос такой: не лучше ли при изучении чувашского языка  в городских (именно: в городских!) школах делать акцент на умение общаться. То есть перенести акцент на изучение разговорной речи. И лишь позже - на возможное углубленное изучение предмета.
Не следует отводить сотни бесполезных часов на грамматику. Даже за год, используя современные методики, можно любого лодыря обучить говорить по-чувашски весьма грамотно. Причем это было бы для самого ученика и интереснее, и полезнее. На свеем блоге я об этом писал, но не был услышанным.
Так вот, Михаил Васильевич, проведите опрос среди чиновников-горожан (закончивших, к примеру,  школы города Чебоксары),  и вы убедитесь в их нулевых знаниях в области языка, в абсолютном неумении общаться на чувашском. А ведь многие чувашские министры-горожане, депутаты всех уровней, большинство чиновников рангом пониже, закончивших городские школы, изучали чувашский язык. А теперь загляните в их школьные аттестаты, там по чувашскому языку и литературе -  только «пятерки»!!! Переговорите откровенно, что называется «по душам», и вы убедитесь, что «четверки» и « пятерки» в наших школах ставят только за толерантное отношение к предмету и самому учителю чувашского языка и литературы. Грубо говоря, чтобы «не вякал» и не произносил шовинистические фразы хотя бы в стенах школы…
В конце концов, это миллионы рублей, выкинутые на ветер.  Сворованные деньги еще можно вернуть, а эти не вернешь!

P.S. Почему сейчас обострилась ситуация с русскоязычным населением Татарстана в плане их нежелания учить татарский язык? Да потому, что «задолбали» их этой грамматикой, синтаксисом… Как будто в будущем они будут писать официальные бумаги чиновникам на татарском. Пусть Президент Татарстана назовет хоть один пример, когда представитель русскоязычного населения написал бы в его канцелярию письмо (жалобу, предложение) на татарском языке. А преврати уроки татарского, чувашского, башкирского, кавказских языков в плоскость обучения элементарному общению, как тут же вырастит потенциал практической значимости изучения языка. А этому можно обучить даже тупого чиновника за год! А уж за пять лет – даже говорить без акцента на любую тему. Будем откровенны, получается бесполезное выкидывание денег на ветер. Мало этого, как показывает практика, еще и провоцируем проявление бытового национализма, активную национальную нетерпимость русскоязычного населения по отношению к культуре титульной нации. Это ли не абсурд!
С уважением, Станислав Убасси

Сирĕн çиру мана питĕ килĕшмерĕ, шухăшăрсем пăшăрхантараççĕ те хуравласа çирас терĕм.
Чирлĕ пуçпа шутласа кăлартăр им ку шухăша - чăваш грамматикине хула шкулĕсенче вĕрентме кирлĕ мар - усăсăр, калаçу чĕлхипе те çитет.....
Чăваш грамматики йывăр, вĕренÿ методикисем аталанман, сахал.... Мĕн вырăс грамматики вĕренме çăмăл им? е, акăлчан грамматики çăмăл? анчах вырăссен хăйсен грамматикине вĕрентме пăрахас шухăш нихçан та пуман. Акăлчан шкулне пĕтерекен ачасен хушшинче миçе процент акăлчан чĕлхипе калаçма пултаракан? анчах кунта та акăлчан грамматикине прахăç тăвас текен çук.... Мĕншĕн тесен ку чĕлхесене аталантарас теççĕ.
Сире вара ăнланма пулать : чăваш чĕлхине майĕпен пĕтерсе, путлантарса пымалла.
Мĕн, эсир каланă пек, чăваш чĕлхине кăшт хуравламалăх, ăнланмалăх кăна вĕрентсен, хула ачисем тăрăшса вĕренме пуçлăç - им? Çук, пушшех хисеплеме пăрахĕç. Ял шкулĕсенче те хуласене кура, сирĕн меслет çине куççĕç, ахаль те паян кун унта ытларах вырăс чĕлхи янрать .
Унтан вара тепĕр сирĕн пекки тупăнĕ те кăшкăрма пуçлĕ - чăваш чĕлхине пурпĕрех вĕренмеççĕ, пĕлмеççĕ! халь ялта та! вĕрентме йăлтах пăрахас пулать! мĕн усăсăр патшалăх укçине тăкаклас!
Чăваш чĕлхи йăлтах пăрахăçланĕ..... Çакăнталла илсе пырать сирĕн шухăш.
Ман кукамай шкула та виçĕ çул кăна çÿренĕ, анчах вырăсла калаçма та çирма та пĕлнĕ.
Чĕлхене ăнланмалăх, хуравламалăх пĕлме шкулта вуншар çул вĕренме кирлĕ мар, унпа калаçма тăрăшас пулать, ун пĕрмаях хулхара янрас пулать - ТВ, радио, урамра янрамалла...
Шкулта вара грамматика, литература вĕренмелле.
Çапла вара, чăваш чĕлхине вĕрентес тесен, ăна пур çĕрте те кирлĕ тума тăрăшас пулать, çак еннелле ĕçлемелле, чи пĕрремĕш - ТВ, радио....
Адвокат1234 шухăшĕсем килĕшеççĕ - чăваш садикĕсем уçас пирки кĕрешмелле.
Сирĕн шухăшсем Чăвашлăхшăн сиенлĕ тесе шутлатăп.

Сообщение отредактировал salamat - Jan 27 2013, 14:40

[• salamat]

Станислав Убасси сĕннĕ шухăшпа - чăвашла ăнланма, хуравлама вĕренме, вара урăх çĕрте усă курма пулать:
Патшалă тÿрисене, полици, тухтăр - сывлăха упрас çĕрте, шкулсенче,ача пахчисенче - пур вĕрентекен те, суту-илÿ тăвакансен, хăна çурчĕсенче ĕçлекенсен, билет сутакан çĕрте (вокзал тавраш) çине тăрса чăваш чĕлхине ăнланма, хуравлама вĕренме хистемелле..... чăваш Республикин пуçлăхĕсен май тупмалла!
Ку вара усă паракан ĕç пулĕ.

[• Станислав Убасси]

Станислав Убасси сĕннĕ шухăшпа - чăвашла ăнланма, хуравлама вĕренме, вара урăх çĕрте усă курма пулать:
Патшалă тÿрисене, полици, тухтăр - сывлăха упрас çĕрте, шкулсенче,ача пахчисенче - пур вĕрентекен те, суту-илÿ тăвакансен, хăна çурчĕсенче ĕçлекенсен, билет сутакан çĕрте (вокзал тавраш) çине тăрса чăваш чĕлхине ăнланма, хуравлама вĕренме хистемелле..... чăваш Республикин пуçлăхĕсен май тупмалла!
Ку вара усă паракан ĕç пулĕ.

===============

Эпир час-часах пĕр енчен тепĕр енне сулланатпăр.
Ман шухăша тĕрĕс ăнланма тăрăшăр:

1. Пăрачкав, Улатăр шкулсенче малтанлăха (МАЛТАНЛĂХА!) калаçу чĕлхепе паллаштармалла (ăнланма, тĕрлĕ ситуацисенче калаçма вĕрентмелле). Районти, ялти шкулсем пирки ыйтăва хускатман. Вăл уйрăм калаçу.
2. Шупашкарти вырăссем валли те, вырăсланнă ачасем валли те çакнашкал практикăра кирлĕ, пурнăсра кирлĕ калаçу чĕлхине аталантармалла. Усăллă япаларан ним лайăххи те çук. Вĕсем 6 çул вĕренеççĕ, анчах та чăвашла калаçаймаç. Мĕншĕн? Мĕншĕн тесессĕн таçта та иккĕленме пуçлаçĕ грамматика енĕпе. Ку вăл пуçламăш тапхăрĕ, урлă-пирлĕ калаçма вĕрентсен - малалла кайма та пулать...
3. Эпĕ хам маркетинг тата пиар лекцисене вуланă чухне студентсемпе ку темăпа нумай калаçнă. Шупашкарти вырăссем, вырăсланнă каччăсемпе хĕрсем чăваш чĕлхепе 5 паллисемпе верĕннисем 3-4 пуплев çыхăнтараймаççĕ. Хăрушă!!!

[• Станислав Убасси]

Мĕн, эсир каланă пек, чăваш чĕлхине кăшт хуравламалăх, ăнланмалăх кăна вĕрентсен, хула ачисем тăрăшса вĕренме пуçлăç - им? Çук, пушшех хисеплеме пăрахĕç.

============
Тĕрĕс мар! Çыртăм ĕнте:

Эпĕ хам маркетинг тата пиар лекцисене вуланă чухне студентсемпе ку темăпа нумай калаçнă. Шупашкарти вырăссем, вырăсланнă каччăсемпе хĕрсем чăваш чĕлхепе 5 паллисемпе верĕннисем 3-4 пуплев çыхăнтараймаççĕ. Хăрушă!!!
Ăслă та тăрăшуллă, пултаруллă студентсем-çке - вĕсем!
Пăнчă! Çитрĕмĕр!

Кама ятламалла? Вĕрентекенне (учителе)? Тен, методика пирки сăмах хускатмалла?

Усăллă япаларан ним хакли-лайăххи те çук! Калаçма пĕлни - усăллă: полицейский валли те, врач валли те, сутра, сутлăхра ĕçлекенсем валли те, маркетолог е пуçлăх пулсан та, чăваша качча тухсан та, авлансан та...

Шел пулин те, паянхи методика вырăссене те вырăсланнисене те СИВĔТЕТ! Чĕлхене пĕлменни çавсене курайманлăх туйăм патне çитерет (...çавсем ман пирки тем-тепĕр чăвашла вăрттăн калаçмаççĕ-и? ... весĕн ман умĕнче чăвашла калаçма "право çук"!..)

Сообщение отредактировал Станислав Убасси - Jan 28 2013, 21:52

[• Станислав Убасси]

Кулăш кĕтесĕ
Хаçатра пичетленнĕ аса илÿ

КАК ЛУЖКОВА УЧИЛ ГОВОРИТЬ ПО-ЧУВАШСКИ

Вспоминаю историю 11-12-летней давности, когда Лужков собирался стать Президентом России.
...Я тогда ведал аналитическим управлением в Администрации Президента ЧР. Лужков вызывал симпатии по сравнению с немощным спивающимся Ельциным. Играет в футбол (неоднократно встречался с чувашской чиновничьей командой, времена когда "подковали" Н.В.), постоянно показывают Лужкова на тенисном корте... В общем, живчик, да и только. В Москве навел порядок, имидж хозяйственника хорошо вписал.
Ельцин же все не решается, участвовать ли в выборах.
И вот, приезжает пиар-команда из 5 человек в Чувашию. Как раз на предмет президентского будущего Лужкова.Этакие холенные, самоуверенные, пышащие здоровьем чиновные московские гости у меня в кабинете. Н.В. не принимает лужковских посланцев. (Потом выяснилось: пока они были в дороге Ельцин сказал: буду участвовать в выборах, но ни я, ни они этого не знают).
Мне Лужков симпатичен, почему не помочь победить в Чувашии, но его посланцы сразу же не понравились - наглые, самоуверенные, амбициозные, свысока на тебя смотрят... Полчаса их Н.В. не принимает, час, полтора... Переговариваются между собой, я влезаю с короткими репликами (притерпелись, позволяют возражать им). Решил переломить ситуацию: "С таким подходом,- говорю,- в Чувашии вы подведете своего шефа. Коммунисты вас побьют".
Предлагаю им вооружиться пиар-фишкой - научить Лужкова говорить по-чувашски. Тут они рты поразевали: зачем??? Да потому как, это будет фишкой, а Чувашия на 70% состоит из коренной нации (этого они не знали). В общем, готовьте обращение к чувашским избирателям.А уж 2-3 предложения Лужков осилит. Во будет эффект!!! А если в каждом из двух десятков районов пойдет общее обращение Лужкова, но с преамбулой конкретно (!) - к вурнарцам, ядринцам, канашцам... Тогда Лужков будет свой в доску.
Засопели мои гости, пошептались: а что, ведь интересно привезти в Москву такой пиар-ход... Ручки подоставали - диктуй, мол. А мне время надо тянуть (из секретариата сообщили, что Федоров на выезде). Диктую, учу их писать по-чувашски:
"Ырă кун, чăваш халăхĕ! Ырă кун, суйлавçăсем! Салам сире Вăрнар (Етĕрне, Канаш) тăрăшуллă çынисем!.."
Теперь это еще надо правильно прочитать. Полчаса языки ломали. Но "работали" с интересом. "Да ну вас, - говорю. - Давайте диктофон". У одного нашелся, надиктовываю текст.
Тут подошла помощь - обедать их увели, потом экскурсию по Чебоксарам обещали.

А через полчаса сообщили новость: Ельцин объявил Лужкова врагом №1 и сам выдвигается кандидатом в Президенты. Блин, думаю, зря пыхтел. Но спесь я с них сбил окончательно - знай наших!

Но у этой истории есть продолжение.
Прошло несколько месяцев. Ельцин задвинул Лужкова на место. Все устаканилось. С Димой Назиповым готовим из МТВ-центра Интернет-конференцию с чувашским землячеством в Москве. Обещали участие на телемосте (точнее сказать Интернет-мосте) самого Лужкова.
И что вы думаете: первая его фраза была "САЛАМ ЧĂВАШСЕМ!" Ну хоть так. Значит, фишку честно довезли его чиновники до Лужкова.

Станислав Убасси, "Домашняя газета"

Сообщение отредактировал Станислав Убасси - Jan 29 2013, 14:27

[• salamat]

===============

Эпир час-часах пĕр енчен тепĕр енне сулланатпăр.
Ман шухăша тĕрĕс ăнланма тăрăшăр:

1. Пăрачкав, Улатăр шкулсенче малтанлăха (МАЛТАНЛĂХА!)  калаçу чĕлхепе паллаштармалла (ăнланма, тĕрлĕ ситуацисенче калаçма вĕрентмелле). Районти, ялти шкулсем пирки ыйтăва хускатман. Вăл уйрăм калаçу.
2.  Шупашкарти вырăссем валли те,  вырăсланнă ачасем валли те çакнашкал практикăра кирлĕ, пурнăсра кирлĕ калаçу чĕлхине аталантармалла. Усăллă япаларан ним лайăххи те çук.  Вĕсем 6 çул вĕренеççĕ, анчах та чăвашла калаçаймаç. Мĕншĕн? Мĕншĕн тесессĕн таçта та иккĕленме пуçлаçĕ грамматика енĕпе.  Ку вăл пуçламăш тапхăрĕ, урлă-пирлĕ калаçма вĕрентсен - малалла кайма та пулать...
3. Эпĕ хам маркетинг тата пиар лекцисене вуланă чухне  студентсемпе ку темăпа нумай калаçнă. Шупашкарти вырăссем,  вырăсланнă каччăсемпе хĕрсем чăваш чĕлхепе 5 паллисемпе верĕннисем 3-4 пуплев çыхăнтараймаççĕ. Хăрушă!!!

Эсир каланă евĕр туса пăхни, паллах, кирлĕ. Анчах та, чăваш чĕлхине вĕрентес мелне (методика) васкаса тĕппипех улăштарма кирлĕ мар, кам пĕлет - йăнăш туни курăнсан, каялла тавăрма пулмĕ хальхи саманара - "чавса çывăх та - çыртма çук".
Тен малтан пĕр-пĕр шкулта сирĕн меслетпе усă курса пăхмалла.... унтан курăнĕ, усă пур е çук.
Ман шутпа, чĕлхене, грамматикана вĕрентме ансатрах мель ( методика ) кирлĕ, çак анчах çитместь, сирĕн - вĕрентекенсен çакăн пирки ытларах шутламалла.
... "практикăра кирлĕ, пурнăсра кирлĕ калаçу".... кăна вара малтан пурнăçа кĕртмелле, кунсăр тем тĕрлĕ вĕрентсен те усă пулас çук.

Сообщение отредактировал salamat - Jan 31 2013, 17:48

[• Станислав Убасси]

Эсир каланă евĕр туса пăхни, паллах, кирлĕ. Анчах та, чăваш чĕлхине
... "практикăра кирлĕ, пурнăсра кирлĕ калаçу".... кăна вара малтан пурнăçа кĕртмелле, кунсăр тем тĕрлĕ вĕрентсен те усă пулас çук.

===============
Тĕрĕс. Анчах та пурнăçа кĕртес тесен, малтан хăнăхтармалла. Хăнăхтарас тесен, чĕлхе кăткăслăхĕпе "айăкра тăраканнисене" хăратмалла мар! Пулăшмалла.

[• Ыран]

===============
Тĕрĕс. Анчах та пурнăçа кĕртес тесен, малтан хăнăхтармалла. Хăнăхтарас тесен, чĕлхе кăткăслăхĕпе "айăкра тăраканнисене" хăратмалла мар! Пулăшмалла.

Пурнăçа кĕртес тесен каялла чакма юрамасть. Пур харкашакана итлесен чăвашла та калаçма чарсах пырĕç.